تفاوت پروتکل http و https

یکی از نگرانی‌های ما هنگام وارد کردن اطلاعات شخصی خود در برخی از سایت‌ها، به سرقت رفتن آن اطلاعات و سواستفاده توسط مهاجمان است. اما با شناخت دو پروتکل http و https می‌توانید به نگرانی‌های خود از بابت امنیت وب‌سایت‌ها خاتمه دهید و تنها به سایت‌های معتبر و مطمئن مراجعه کنید. برای آشنایی بیشتر با پروتکل‌های HTTP و HTTPS و تفاوت‌های آن‌ها تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

تعریف پروتکل HTTP به زبان ساده

به زبان ساده پروتکل HTTP پروتکلی است که بین سرور و کلاینت یک شبکه ارتباط برقرار می‌کند. HTTP مخفف Hypertext Transfer Protocol بوده که به کمک آن داده‌ها در شبکه انتقال داده می‌شوند. هنگامی که کاربر وارد سایت می‌شود اطلاعات از طریق پروتکل‌ HTTP به کامیپوتر بازدیدکننده ارسال شده و هنگامی که اطلاعاتی از جانب بازدیدکننده به وبسایت بر می‌گردد مجددا کامیپوتر به کمک http اطلاعات را به وب‌سایت باز می‌گرداند.

 HTTPS چیست و چه تفاوتی دارد؟

حتما تا کنون این سوال برای شما نیز به وجود آمده که تفاوت پروتکل http و https در چیست؟ حرف S  موجود در https تفاوت بین این دو پروتکل را مشخص می‌کند که به معنی امنیت بوده و عبارت HTTPS مخفف Hypertext Transfer Protocol Secure بوده که به معنی پروتکل امن سایت‌های اینترنتی است. این پروتکل مسیر امن‌تری برای انتقال داده در بستر وب بوده و بیشتر سایت‌های امروزه از آن استفاده می‌کنند.

در وبسایت‌هایی که از این پروتکل بهره‌مند می‌شوند هم در کامپیوتر کاربرِ بازدیدکننده و هم در وب‌سایت از کدهای محرمانه‌ای استفاده می‌شود که باعث تبادل اطلاعات به صورت رمزگذاری شده می‌شوند و به شخص دیگری این امکان داده نمی‌شود که به اطلاعات انتقال یافته دسترسی پیدا کند.

در نتیجه داده‌های ارسال شده با HTTPS به دلیل رمزگذاری در برابر حملات و تهدیدات، ایمن باقی خواهند ماند و قابل خواندن نخواهند بود. بنابراین اصلی‌ترین فرق پروتکل http و https در امنیت آن است که HTTP از رمزگذاری استفاده نمی‌کند و امکان مشاهده اطلاعات رد و بدل شده را به دیگر کاربران می‌دهد اما پروتکل HTTPS این چنین نیست.

آشنایی با SSL/TLS و نقش آن در HTTPS

گواهی SSL یا Secure Sockets Layer یک نوع فناوری دیجیتال بوده که امکان ارتباط رمزگذاری شده را بین مرورگر و سایت فراهم می‌کند و TLS یا Transport Layer Security امنیت حریم خصوصی داده‌ها را به همان روش SSL انجام می‌دهد و نسخه جدید‌تر آن محسوب می‌شود و علاوه بر رفع آسیب‌پذیری‌های امنیتی، از رمزنگاری قوی‌تر نیز استفاده می‌کند. بنابراین نقش  SSL/TLS در HTTPS امن‌سازی ارتباطات در اینترنت است. با استفاده از این گواهی‌ها اطلاعات بین سرور وب و مرورگر کاربر امن و محرمانه‌ باقی خواهند ماند. در سایت‌هایی که در کنار نوار آدرس مرورگر یک آیکون قفل وجود دارد می‌توان به اعتبار سایت و استفاده از SSL/TLS پی برد.

HTTP چگونه کار می‌کند؟

پروتکل http از طریق اینترنت اتصال بین مرورگر وب را با سرورها فراهم می‌کند‌. هنگامی که کاربر یک وب‌سایت را باز می‌کند درخواست آن از طریق مرورگر‌ها به http ارسال شده و این پروتکل یک درخواست را به سروری که میزبانی آن وبسایت را بر عهده دارد، ارسال می‌کند. جابه‌جایی این درخواست‌ها از طریق اینترنت با خطوط متنی و حروف صورت می‌گیرد و در نتیجه ارتباط بین وب‌سایت و مرورگر برقرار می‌شود. در وهله آخر نیز درخواست پردازش شده و سرور، یک پاسخ به http ارسال نموده تا سایت برای کاربر بارگذاری شود‌.

چرا HTTP ناامن تلقی می‌شود؟

همانطور که گفته شد اصلی‌ترین تفاوت پروتکل http و https در امنیت آن‌ها است و به این دلیل  HTTP ناامن تلقی می‌شود که رمزنگاری نمی‌شود و نسبت به حملات و دسترسی‌های غیرمجاز آسیب‌پذیر‌تر است. در این پروتکل امکان دارد اطلاعاتی که بین وب‌سایت و مرورگر رد و بدل می‌شوند توسط مهاجمان شبکه مشاهده شوند و به راحتی مورد سواستفاده قرار گیرند.

برای مثال اطلاعاتی مثل رمز عبور، نام کاربری، مشخصات کارت بانکی و سایر اطلاعاتی که ما در بسیاری از سایت‌ها وارد می‌کنیم در پروتکل http به صورت متن ساده بین سایت و مرورگر منتقل شده و دستبرد به آن‌ها برای هکرها راحت است. بنابراین این پروتکل برای تبادل اطلاعات حساس مناسب نیست و به دلیل عدم رمزنگاری ناامن تلقی می‌شود.

 HTTPS چگونه کار می‌کند؟

نحوه کار کردن پروتکل https نیز مانند http است با این تفاوت که بستر این پروتکل امن‌تر و مطمئن‌تر است. HTTPS از طریق رمزگذاری SSL/TLS تبادل و ارتباط داده‌ها را ایمن می‌کند و و حرف S آخر آن نماد امنیت و محافظت از اطلاعات کاربر و مرورگر است و تنها طرفین درگیر قابلیت خواندن اطلاعات را خواهند داشت.

HTTPS از سیستم رمزگذاری نامتقارن با کلید عمومی استفاده نموده که متشکل از دو کلید مختلف است و کلید خصوصی آن توسط صاحب وب‌سایت کنترل شده و به صورت محرمانه در سرور نگهداری می‌شود‌. بنابراین شیوه کار کردن https بر پایه امنیت بوده و مانع از دسترسی‌های غیر مجاز به اطلاعات و به سرقت رفتن آن‌ها می‌شود.

نقش رمزنگاری در امنیت اطلاعات

یکی از پایه‌های اساسی امنیت دیجیتال رمزنگاری است که در این فرایند داده‌های قابل خواندن به داده‌های کدگذاری شده و غیرقابل فهم تبدیل می‌شوند. هدف اصل رمزنگاری حفظ اطلاعات محرمانه در برابر دسترسی‌های غیرمجاز است و تنها به افراد یا سیستمی  امکان دسترسی به اطلاعات را می‌دهد که کلید رمزگشایی را در اختیار داشته باشند. این روش نقشی موثر در حفاظت از حریم خصوصی کاربران و داده‌های حساس آن‌ها دارد و مانند یک سد امنیتی غیر قابل نفوذ از حملات سایبری و دسترسی به داده‌ها جلوگیری می‌کند.

در جهان دیجیتال امروزه اطلاعات با سرعت زیادی از نقطه‌ای به نقطه دیگر ارسال می‌شوند که بسیاری از این داده‌ها شخصی و حساس هستند و درصورتی که بدون رمزنگاری منتقل شوند، به راحتی توسط مهاجمان استفاده می‌شوند و از آن‌ها سواستفاده خواهد شد اما با رمزنگاری جلوی این مشکلات گرفته می‌شود. بنابراین رمزنگاری مقوله‌ای مهم در بحث امنیت اطلاعات است و از خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند و به کاربران امکان ارتباطی مطمئن را خواهد داد.

اعتبارسنجی هویت سرور با گواهینامه SSL

یکی از ابزارهای اعتبارسنجی هویت سرور گواهینامه SSL است و با مشاهده آن می‌توان به این مسئله پی برد که سایت موردنظر درصدی از امنیت را دارا است. این گواهی اطلاعات مربوط به کلید عمومی و هویت وب‌سایت را در خود جای داده و توسط یک مرجع معتبر صدور گواهی (CA) صادر می‌شود. برای اعتبارسنجی هویت سرور از طریق گواهینامه SSL باید به نوار آدرس مرورگر توجه کرد. درصورتی که نماد یک قفل در کنار آدرس سایت وجود داشته باشد که معمولا به رنگ سبز است، می‌توان به برخورداری آن سایت از گواهی SSL پی برد. همچنین با کلیک بر روی آیکون قفل می‌توان جزئیات گواهی SSL را مشاهده کرد.

مقایسه کامل HTTP و HTTPS

برای درک بهتر پروتکل http و https لازم است که این دو پروتکل را از جنبه‌های مختلف بررسی نموده تا با تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها و برتری‌های هر کدام آشنا شوید. در ادامه به مقایسه کامل HTTP و HTTPS از جنبه‌های گوناگون خواهیم پرداخت.

• از نظر امنیت پروتکل HTTPS از رمزنگاری استفاده می‌کند و ایمنی بیشتری دارد اما در HTTP از کدگذاری داده استفاده نمی‌شود و امکان سرقت اطلاعات وجود دارد.
• از لحاظ سئو، گوگل سایت‌های https را به دلیل امنیت بیشتر در اولویت قرار می‌دهد و این سایت‌ها در رتبه‌های برتر قرار می‌گیرند اما http از این نظر وضعیت چندان مطلوبی ندارد و در کسب رتبه‌های بالای موتورهای جستجو با چالش مواجه می‌شود.
• پروتکل HTTP از پورت 80 استفاده می‌نماید در صورتی که HTTPS پورت 443 را به کار می‌گیرد.
• به دلیل اینکه HTTP ارتباط مستقیم بین سرور و کلاینت را فراهم می‌کند، سرعت بیشتری دارد اما HTTPS به علت رمزنگاری داده‌ها سرعت پایین‌تری دارد.
• پروتکل HTTP از استاندارد SSL که به حفظ امنیت اطلاعات کمک می‌کند استفاده نمی‌کند اما HTTPS از این قابلیت بهره‌مند است‌.
• برای پاسخ به درخواست کلاینت https به منابع سرور بیشتری نیاز دارد اما منابع مورد نیاز http کمتر است.
• در HTTP از پروتکل‌های TCP/IP استفاده می‌شود اما HTTPS از TLS/SSL بهره می‌برد.
• پروتکل HTTPS برای وب‌سایت‌هایی که در آن اطلاعات کاربر به روش‌های مختلف وارد می‌شود مناسب بوده اما HTTP برای صفحات وب در وبلاگ‌ها و مواردی که به ذخیره اطلاعات نیازی نباشد، مناسب است.

مزایای استفاده از HTTPS

استفاده از HTTPS مزایای زیادی برای کاربران و وب‌سایت‌ها دارد و به برقراری ارتباطی مطمئن کمک می‌کند که مهم‌ترین مزایای آن عبارت‌اند از:

• استفاده از رمزگذاری و برقراری ارتباطی ایمن بین کلاینت و سرور
• امنیت بیشتر اطلاعات کاربران و حفاظت از آن‌ها در هنگام انجام معاملات اینترنتی
• سایت‌هایی که از HTTPS پشتیبانی می‌کنند امن تلقی شده و موتورهای جستجو برای رتبه‌بندی آن‌ها را در اولویت قرار می‌دهند.
• جلوگیری از دسترسی‌های غیر مجاز به اطلاعات مهم و حفاظت از حریم خصوصی
• افزایش اعتماد کاربران به وب‌سایت‌هایی که از https بهره می‌برند.

آیا HTTP همچنان کاربرد دارد؟

با گسترش استفاده از پروتکل https، پروتکل http کمرنگ‌تر شد و بسیاری از صاحبان سایت‌ها برای اتصال ایمن و جلب اعتماد کاربران به این پروتکل امن‌تر روی آوردند. با این وجود HTTPS هنوز هم کاربرهایی دارد و برای موارد خاصی استفاده می‌شود و هنوز به طور کامل منسوخ نشده است.

این پروتکل به دلیل عدم امنیت کافی برای وب‌سایت‌هایی که اطلاعات مهمی در آن‌ها ردوبدل نمی‌شود و امنیت بالای برای آن‌ها چندان اهمیتی ندارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال در سایت‌هایی که اطلاعات عمومی به نمایش گذاشته می‌شود و اطلاعات حساس کاربران مانند اطلاعات بانکی آن‌ها وارد نمی‌شود از HTTP استفاده می‌شود. در این شرایط هیچ اطلاعات مهمی در اختیار سایت قرار داده نمی‌شود و نیازی به نگرانی از بابت دسترسی‌های غیرمجاز وجود نخواهد داشت.

نحوه تشخیص وب‌سایت‌های دارای HTTPS

همانطور که گفته شد بین دو پروتکل http و https تفاوت‌های امنیتی مهمی وجود دارد و کاربران برای استفاده از سایت‌های معتبر و ایمن باید با نحوه تشخیص وب‌سایت‌های دارای HTTPS آشنایی داشته باشند تا بتوانند با خیال راحت از آن‌ استفاده نموده و بدون نگرانی از دسترسی‌های غیر مجاز اطلاعات خود را در اختیار آن‌ها قرار دهند. البته برخی از مرورگر‌ها به صورت خودکار از ورود کاربران به سایت‌های http جلوگیری می‌کنند اما خود کاربران نیز می‌توانند با روش‌هایی ساده وب‌سایت‌های دارای HTTPS را تشخیص دهند.

اولین مشخصه این سایت‌ها شروع شدن با آدرس اینترنتی https است و هنگامی که قصد ورود به یک سایت را داشته باشید بهتر است که ابتدا به ابتدای آدرس آن توجه کنید. همچنین با دیدن آیکون قفل در کنار URL می‌توان به https بودن سایت پی برد و نشان می‌دهد که سایت مربوطه گواهی SSL را دارا است.

جمع‌بندی

چشم همه ما به دو پروتکل HTTP و HTTPS عادت دارد زیرا این دو پروتکل در ابتدای آدرس ورود به سایت‌های مختلف وجود دارند. درواقع اصلی‌ترین تفاوت پروتکل http و https در امنیت آن‌ها بوده و S آخر HTTPS به معنی امنیت بیشتر آن‌ است اما این دو پروتکل از نظر سرعت، کاربرد، استانداردها و دیگر اطلاعات نیز تفاوت‌هایی با هم دارند. به صورت کلی بهتر است کاربران برای ورود به سایت‌هایی که اطلاعات خود را منتشر می‌کنند از سایت‌هایی که از https بهره می‌برند، استفاده کنند.